ORD. PROF. DR. A. SÜHEYL ÜNVER ARAŞTIRMA MERKEZİ
SÜHEYL ÜNVER’İN HAYATI
17 Şubat 1898’de İstanbul’un Haseki semtinde dünyaya gelen Ord. Prof. Dr. Ahmet Süheyl Ünver, Tırnovalı Mustafa Enver Bey ile Safiye Rukiye Hanım’ın oğludur. İlk ve orta öğreniminin ardından 1915 yılında Mekteb-i Tıbbiyye’ye giren Ünver, 1920’de buradan mezun olarak önce Yenibahçe’deki Gureba Hastahanesi’nde, sonra Haseki Hastahanesi’nde hekimlik yaptı. Bir yandan da sanatçı yanını geliştirmeye başlayan Süheyl Ünver, 1916-1923 yıllarında Medresetü’l-Hattâtîn’e devam ederek tezhip ve ebru icazetnamesi aldı. Medrese’de Yeniköylü Nuri Urunay’dan tezhip, Necmeddin Okyay’dan ebru dersleri alan Ünver, diğer yandan da eniştesi Hattat Hasan Rıza Efendi’den sülüs ve nesih meşk etmiş, ayrıca Üsküdarlı Hoca Ali Rıza Bey’in de talebesi olarak kara kalem ve sulu boya resim yapmayı öğrenmiştir. Dönemin mutasavvıflarından Abdülaziz Mecdi Tolun’un sohbetlerine de devam eden Süheyl Ünver, 1927’de hekimlik ihtisasını tamamlamak üzere Paris’e gitti.
Paris’te bulunduğu süre içinde tıp eğitiminin yanı sıra sanat tarihi ile de ilgilenen Ünver, Paris Millî Kütüphanesi’nde (Bibliothèque Nationale) bulunan İslam yazmalarındaki tezhip ve minyatürler üzerinde çalıştı ve tıp konusundaki yazma eserleri inceledi.
1929’da Türkiye’ye gittikten sonra kısa bir süreliğine Avusturya’ya giderek Viyana kütüphane ve müzelerindeki eserleri inceleyen Süheyl Ünver, 1930’da İstanbul Darülfünunu Tıp Fakültesi Emraz-ı Dahiliyye Kürsüsü’nde tedavi ve farmakodinami müderris muavini oldu; 1933’teki üniversite reformu sırasında ise Tıp Tarihi Enstitüsü’nü kurdu. 1939’da profesör, 1954’te ordinaryüs unvanını alan Ünver, 1958-1959 yıllarında ABD’de misafir profesör olarak bulundu. 1967 yılında Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’ne geçen ve burada Tıp Tarihi ve Deontoloji kürsüsünü kuran Ünver, burada tıp tarihi derslerinin yanı sıra Türk süslemesi seminerleri de vermiştir.
1973 yılında emekliye ayrılan Ord. Prof. Dr. Ahmet Süheyl Ünver, 14 Şubat 1986 tarihindeki vefatına dek çalışmalarını aralıksız olarak sürdürmüştür. Mezarı Edirnekapı’da Sakız Ağacı Mezarlığı’ndadır.
Süheyl Ünver, yazı hayatı boyunca dahili tababet, Türk tıp tarihi, Türk bilim ve sanat tarihi konularında eserler vermiştir. Diğer yandan, İstanbul başta olmak üzere gezdiği şehirler için defterler hazırlamış ve bu defterlerde şahsi gözlemlerinden, şehirlerin çeşitli cephelerini gösteren sulu boya resimlere kadar birçok belgeyi bir araya toplamıştır. Bu defterlerin ve defter haline getirilmemiş malzemenin önemli bir kısmını Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi’ne, arşivinin bilim tarihiyle ilgili kısımlarını Kandilli Rasathanesi’ne, tarihle ilgili arşivini ve sulu boya resimlerini Türk Tarih Kurumu’na, şahsi kütüphanesi ile tıp tarihiyle ilgili belgelerini Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıp Tarihi Enstitüsü’ne bağışlamıştır.
SÜHEYL ÜNVER KOLEKSİYONU
Süheyl Ünver’in 1974 yılı Ocak ayında Süleymaniye Kütüphanesi’ne yaptığı başvuru, Kütüphaneler Genel Müdürlüğü tarafından memnuniyetle kabul edilmiştir. Ünver, ilk bağışı 3 Nisan 1974 tarihinde gerçekleştirmiş ve 10 Haziran 1985’e kadar arşivindeki defter ve dosyaları peyderpey kütüphaneye bağışlamıştır. Bir kısım dosyaları kendisi kütüphanede düzenleyerek defter haline getirmiş ancak geri kalan dosyaların düzenlenmesine Ünver’in ömrü vefa etmemiştir.
Süheyl Ünver, arşivini bağışlarken bazı şartlar koymuş ve bunlar Kütüphaneler Genel Müdürlüğü’nce aynen kabul edilmiştir. Bu şartlara göre, bağışladığı tüm eserler kütüphanenin ayrı bir odasında bulunacak ve hiçbir eserin başka kısımlara katılması mümkün olmayacaktır. Ünver, arşivinin tüm araştırmacılara azami kolaylık gösterilerek kullandırılmasını ve bir arşiv fihristi hazırlanmasını da şartlarına eklemiştir.
Süheyl Ünver’in bağış şartlarını daha hızlı ve etkin bir şekilde yerine getirebilmek üzere, koleksiyon için ayrılan oda Kütüphane tarafından Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı’nın oluru alınarak 16.04.2013 tarihinde bir araştırma merkezine dönüştürülmüş; Süheyl Ünver tarafından bağışlanan tüm eserler ele alınarak, defter, dosya, şahsi eşya, tablo ve levhaların envanteri çıkarılmış ve bütün eserler sayısallaştırılmıştır. Sayısallaştımayla beraber tüm eserleri kapsayan bir konservasyon çalışması başlatılarak eserlerin zarar görmeyecek şekilde muhafazası için gerekli önlemler alınmıştır. Arşivin detaylı bir katalogunun hazırlanmasına da başlanmıştır.
Süheyl Ünver Koleksiyonu’nda 31 el yazması, 55 nadir basma, 300 yeni harfli kitap, 1096 defter, 950 dosya, 108 şahsi eşya bulunmaktadır. Ayrıca, yine Süheyl Ünver tarafından bağışlanan ve Ressam Hoca Ali Rıza’ya ait olan 125 dosya da ayrı bir koleksiyon halinde muhafaza edilmektedir. Koleksiyonda hat ve tezhip örnekleri, minyatürler, kalıplar, levhalar, fotoğraflar gibi orijinal belgelerin yanı sıra mektup, dergi, davetiye, gazete kupürü, makaleler ve kitapçıkların da bulunduğu eşsiz zenginlikte eserler yer almaktadır.
Defter Koleksiyonu: Süheyl Ünver’in, ilgi duyduğu her türlü konu hakkında elde ettiği veya kendi hazırladığı belge, fotoğraf, resim, not vb. malzemenin, yine kendisi tarafından defterlere aktarılarak konulara göre düzenlenen koleksiyondur.
Dosya Koleksiyonu: Süheyl Ünver’in malzeme olarak topladığı fakat tekrar ele alıp defter olarak düzenlemeye fırsat bulamadığı eserlerin dosyalar halinde muhafaza edildiği koleksiyondur.
Şahsi Eşya Koleksiyonu: Süheyl Ünver’e ait yazı takımı, plaketler ve resmî belgeler gibi kişisel eşyaları içeren koleksiyondur.
KAYNAKLAR
Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Arşivi
Ahmet Güner Sayar, "Ünver, Ahmet Süheyl", TDV İslam Ansiklopedisi, 42. cilt.
